Σύμφωνα με το «Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας» του αξιότιμου κ. Γ. Μπαμπινιώτη, μία εκ των σημασιών της λέξης “άντρας”, είναι η εξής: Αυτός που εναρμονίζεται με τα κοινωνικά στερεότυπα για την αρσενική συμπεριφορά και στάση ζωής· κυρίως ο γενναίος, ο ειλικρινής, ο ευθύς, ο έντιμος, ο φιλότιμος, ο αποφασιστικός: έρχονται δύσκολες στιγμές και πρέπει να φανείς άντρας· δεν πρέπει να λυγίσεις!
Ποιός στο καλό όρισε αυτά τα στερεότυπα; Α ναι, η κοινωνία. Απολογούμαι, ξεχάστηκα, μόλις τώρα το αντέγραψα από το λεξικό. Αφού το γράφει στη σημασία της λέξης “άντρας” του λεξικού, κάτι θα ξέρει κι αυτός ο Μπαμπινιώτης. Αφού, όταν ήμασταν στο σχολείο στην 3η λυκείου, μας ανάγκαζαν να το αγοράσουμε αυτό το λεξικό (και το έχω ακόμη, σε άριστη κατάσταση, πολύ ελαφρώς χρησιμοποιημένο, πάρα πολύ ελαφρώς), για να τα πάμε καλά στο μάθημα των Νέων Ελληνικών στις εισαγωγικές εξετάσεις των Ανωτέρων και Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (σαμπώς και έχει διαφορά πλέον το γεγονός αν σπούδασες σε κάποιο ΑΑΕΙ της Ελλάδας ή της Κύπρου, ή αν σπούδασες στο οποιοδήποτε κολλέγιο της Κύπρου ή του εξωτερικού – μια άλλη φορά το συζητάμε). Άρα μάλλον δίκιο έχει το λεξικό, σωστή θα’ναι η σημασία της λέξης “άντρας” που δίνει.
Μ’άρεσε και το παράδειγμα πρότασης που δίνει το λεξικό: έρχονται δύσκολες στιγμές και πρέπει να φανείς άντρας· δεν πρέπει να λυγίσεις! Είσαι άντρας και δεν πρέπει να λυγίζεις στις δύσκολες στιγμές. Έτσι, επειδή στο όρισε η κοινωνία και ο Μπαμπινιώτης. Τώρα, το ποιος από τους δύο έχει τη μεγαλύτερη δύναμη, αυτό δεν το αποφάσισα ακόμη. Ίσως η κοινωνία, αλλά κι ο Μπαμπινιώτης δεν πάει πίσω! Για τόσες και τόσες λέξεις έχει δώσει τη σημασία και την ερμηνεία τους, τα συνώνυμά τους, τις προτάσεις παραδείγματα που δείχνουν ακριβώς τη σημασία της λέξης που τυγχάνει ερμηνείας.
Είσαι ΑΝΤΡΑΣ! Δε λυγίζεις στις δύσκολες στιγμές! Έτσι λέει η κοινωνία ή τουλάχιστον, έτσι αποφάσισαν για σένα η κοινωνία κι ο Μπαμπινιώτης. Αναρωτιέμαι... Αν αυτός είναι ο ορισμός του άντρα, για τη γυναίκα τι γράφει; Για να δούμε, ας ψάξω και τη λέξη “γυναίκα” στο λεξικό.
Γάμμα, γαλαζόπετρα, γαμώ (ωπ! Τις απολογίες μου, αλλά δε μπόρεσα ν’αντισταθώ· έκανα στάση σ’αυτή τη σελίδα και διάβασα την ερμηνεία, αλλά τελικά δε γράφει πικάντικες λεπτομέρειες το λεξικό, πάμε παρακάτω), γεράματα, γιαλός, γκάγκαρος (τι στο καλό; Θα το διαβάσω κι αυτό – α, λέει πως είναι η ονομασία των αριστοκρατών Αθηναίων επί Τουρκοκρατίας, επειδή έκλειναν τις πόρτες τους με το γκάγκαρο – που αυτό απ’ότι βλέπω είναι το βαρύ ξύλο κρεμασμένο με σχοινί πίσω από την αυλόπορτα – χρήσιμη πληροφορία, μπορεί να εγκαταστήσω κι εγώ ένα γκάγκαρο στην πόρτα του διαμερίσματός μου, να μη μπαίνει κανείς), γκρινιάρης (πού στο καλό είναι αυτή η γυναίκα; Θ’αρχίσω εγώ να γίνομαι γκρινιάρης τώρα), γλωσσίτιδα, γραιγοτραμουντάνα (ε; Επόμενη σελίδα παρακαλώ), γυάλα, γυναίκα! Επιτέλους, τη βρήκα τη λέξη!
Η λέξη έχει πολλές σημασίες, ως συνήθως. Να μία: το θηλυκό πρόσωπο, που με τη συμπεριφορά, και τις επιλογές του ανταποκρίνεται στον ρόλο ή στο στερεότυπο που η κάθε κοινωνία αναγνωρίζει ως κατεξοχήν γυναικείο: πιστεύει ότι αν δεν κάνεις παιδί, δεν ολοκληρώνεσαι ως γυναίκα || η σύγχρονη γυναίκα είναι εργαζόμενη και οικονομικά ανεξάρτητη || εντυπωσιακή / εκρηκτική / κλασική / μοντέρνα γυναίκα. Απ’ότι βλέπω, δεν την γλιτώσατε ούτε οι γυναίκες. Η κοινωνία σας πρόλαβε και σας είπε τον “τρόπο” με τον οποίο θα κερδίσετε τον τίτλο σας ως γυναίκες.Κοίτα να δεις πράγματα... Κι εγώ που νόμιζα, όταν ήμουνα μικρός, ότι είχα καταλάβει από μόνος μου ποιοι άνθρωποι ονομάζονται άντρες και ποιοι γυναίκες. Τελικά η κοινωνία μου το είχε ψιθυρίσει στ’αυτί; Έχει καταρρεύσει ολάκερος ο κόσμος μου τώρα που το έμαθα αυτό.
Όμως, για περιμένετε. Μία ακόμη σημασία της λέξης “γυναίκα” μου τράβηξε την προσοχή, κι αυτή μάλιστα αφορά τον... άντρα! Λέει: (μεταφορικά-ειρωνικά ως χαρακτηρισμός άνδρα) αυτός που λιποψυχεί ή έχει γυναικεία φερσίματα. Χμ, εντάξει τώρα, το δεύτερο δε θα ήθελα να το σχολιάσω (προς το παρόν), ειδικά στις μέρες που ζούμε, αλλά το πρώτο; Τι είναι αυτή η σημασία τώρα; Αυτός που λιποψυχεί είναι γυναίκα, δηλαδή ο άντρας που λιποψυχεί είναι στην πραγματικότητα γυναίκα;
Κάτσε ρε παιδάκι μου, τι μου λες τώρα; Αφού ο άντρας είναι ο γενναίος, ο ειλικρινής, ο ευθύς, ο έντιμος, ο φιλότιμος, ο αποφασιστικός, και στις δύσκολες στιγμές δε λυγίζει! Είναι ΑΝΤΡΑΣ! Πως γίνεται ο άντρας που λιποψυχεί να είναι τελικά γυναίκα; Α ναι, δίκιο έχει το λεξικό, η λιποψυχία δεν ήταν μέρος των χαρακτηρισμών του άντρα, άρα η παρουσία της λιποψυχίας αυτομάτως τον μετατρέπει σε γυναίκα (ούτε καν σε κολοκύθα, απ’ευθείας σε γυναίκα).
Δίκιο έχει το λεξικό; Ή μήπως πρέπει επιτέλους να κλείσω αυτό το μεγάλο και βαρύ λεξικό, και να το τοποθετήσω ξανά στη βιβλιοθήκη μου, κρύβοντας το πίσω από τα υπόλοιπα βιβλία μου; Πολύ μεγάλο είναι τώρα που το ξανασκέφτομαι, δε θα μπορέσω να το κρύψω, αλλά τουλάχιστον ας το βάλω πίσω στη θέση του, αρκετά με έχει συγχίσει για τη δεύτερη ή τρίτη φορά που το χρησιμοποίησα την τελευταία δεκαετία (και βάλε).
Ευτυχώς, έχει φύγει ένα βάρος από τα χέρια μου, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τώρα, ο Μπαμπινιώτης κάθεται πλέον αναπαυτικά μεταξύ της πτυχιακής εργασίας μου (μάζεψε κι αυτή σκόνη τώρα) και του βιβλίου «Τεχνητή Νοημοσύνη: Μια σύγχρονη προσέγγιση» (το αναφέρω διότι μου έκανε μεγάλη εντύπωση τώρα που επέστρεφα το λεξικό στη θέση του! Είναι πιο μεγάλο βιβλίο αυτό από το λεξικό του Μπαμπινιώτη!). Τώρα, είμαι ελεύθερος από τους κανονισμούς της κοινωνίας (και τους ορισμούς του Μπαμπινιώτη). Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Άντρες και γυναίκες, γυναίκες και άντρες, άντρες και γυναίκες, γυναίκες και άντρες... Όσες φορές κι αν το πω ή το γράψω, ένα πράγμα μου έρχεται στον νου, τουλάχιστον από την οπτική γωνία που με ενδιαφέρει αυτή τη στιγμή (όχι, δε μ’ενδιαφέρει η ισότητα των φύλων στην παρούσα φάση, τουλάχιστον όχι η ισότητα σε όλα τα επίπεδα, παρά μόνο σε ένα συγκεκριμένο). Οτι έχουν και τα δύο φύλα τις ίδιες αδυναμίες όσον αφορά την καρδιά και την αγάπη, ασχέτως του τι φωνάζει η κοινωνία.
Και των δύο, και του άντρα και της γυναίκας, η καρδιά χαίρεται, ενθουσιάζεται, αγαπάει, πληγώνεται, πονάει, θλίβεται και με την πάροδο του χρόνου, ανασταίνεται και επαναλαμβάνει την όλη διαδικασία. Γιατί τότε, φαινομενικά έστω, ο άντρας είναι το δυνατό φύλο και η γυναίκα το ασθενές, ακόμη και σε θέματα αγάπης; Μήπως νίκησε η κοινωνία και μέσω της νίκης της επέβαλε τα στερεότυπά της; Αυτή φαίνεται, δυστυχώς, να είναι η ετυμηγορία. Έτσι φαίνεται, ναι. Τα φαινόμενα όμως απατούν, έτσι θέλω να πιστεύω εγώ! Κι ευτυχώς για όλους μας, εξαιρέσεις πάντα υπάρχουν στους κανόνες, ή αν το προτιμάει κανείς περισσότερο, οι κανόνες υπάρχουν για να σπάζουν!
Τι εννοώ; Απλά τα πράγματα. Άντρας δεν είναι μόνο αυτός που δε λυγίζει στις δυσκολίες και γυναίκα δεν είναι μόνο αυτή που φέρεται “γυναικεία” κατά την κοινωνία. Η κοινωνία δε μπορεί να επιβάλει τόσο εύκολα κάποια στερεότυπα, όχι τουλάχιστον σε όλους. Και ειδικά σε θέματα καρδιάς. Εάν ένας άντρας λυγίσει μπροστά στη θλίψη της καρδιάς του, για τον άλφα ή βήτα λόγο, δε θα μεταμορφωθεί στιγμιαία σε γυναίκα (ούτε καν σε κολοκύθα, το είπαμε). Κι αντίστοιχα, έστω κι αν αυτό “προστάζει” η κοινωνία, μια γυναίκα σε αντίστοιχη κατάσταση μπορεί και να μην καταρρεύσει, ως το ασθενές φύλο (πάλι θα είναι γυναίκα, δε θα μεταμορφωθεί σε άντρα).
Που θέλω να καταλήξω; Μα φυσικά στο γεγονός ότι και οι άντρες κλαίνε, ή θέτοντάς το καλύτερα, όπως το τραγούδησε ο αείμνηστος Στέλιος Καζαντζίδης, «Όσοι δεν πόνεσαν, άσ’τους να λένε. Κι όμως κυρία μου, κι οι άνδρες κλαίνε». Τι πάει να πει αυτό; Και πάλι απλά, σημαίνει ότι στην αγάπη δεν έχει σημασία αν είσαι γένους θηλυκού ή αρσενικού, την καρδιά δεν την ενδιαφέρει σε τι σώμα βρίσκεται (τουλάχιστον όταν μιλάμε για αγάπη, διότι για βιολογικά θέματα την ενδιαφέρει). Και οι άντρες ενθουσιάζονται, αγαπούν, πληγώνονται και κλαίνε. Αυτά δεν είναι γυναικεία προνόμια, όπως θα ήθελε η κοινωνία να εγκαθιδρύσει ως στερεότυπο. Όχι, ευχαριστώ, δε θα πάρω εγώ, αρνούμαι να το δεχτώ αυτό το στερεότυπο.
Κάπου εδώ θα πρέπει να επικεντρωθώ μόνο στους άντρες διότι αυτό είναι το θέμα αυτών των σκέψεων, κι ούτως ή άλλως άντρας είμαι (με μικρά γράμματα), άμα δε παινέψεις το σπίτι σου, θα πέσει να σε πλακώσει. Κι επίσης κάπου εδώ, θα πρέπει να γίνει κι ένας διαχωρισμός, τουλάχιστον στις σκέψεις μου, μεταξύ αντρών. Έτσι όπως βλέπω τα πράγματα, πάντα υποκειμενικά φυσικά (δικές μου σκέψεις δεν είναι;), υπάρχουν δύο κατηγορίες αντρών.
Η πρώτη αφορά τους Μπαμπινιωτικούς. Τους ΑΝΤΡΕΣ, με κεφαλαία γράμματα, οι οποίοι αντικατοπτρίζουν πλήρως την ερμηνεία του λεξικού. Ο γενναίος, ο ειλικρινής, ο ευθύς, ο έντιμος, ο φιλότιμος, ο αποφασιστικός, και που στις δύσκολες στιγμές δε λυγίζει, αυτός είναι ο ΑΝΤΡΑΣ. Εντάξει, δεν αντιλέγω, κάποιοι χαρακτηρισμοί από αυτούς ελπίζω (που δυστυχώς, όσο κι αν ελπίζει κανείς, δεν ισχύει στη σημερινή εποχή) και θα έπρεπε να υπάρχουν σε όλους τους άντρες, όπως η ειλικρίνεια και η ευθύτητα, η τιμή και η φιλοτιμία. Αυτό που με κάνει να ξεχωρίζω τους Μπαμπινιωτικούς όμως, είναι το γεγονός ότι είναι πάντα γενναίοι και αποφασιστικοί, και στις δύσκολες στιγμές δε λυγίζουν. Οι ΑΝΤΡΕΣ, όπως τους θέλει η κοινωνία, την ενσάρκωση του στερεότυπου του απόλυτου αρσενικού.
Η δεύτερη κατηγορία αφορά τους υπόλοιπους άντρες, με μικρά, φυσικά, γράμματα. Αυτούς που το λεξικό θα ήθελε να τους μεταμορφώσει σε γυναίκες (ούτε καν κολοκύθα πρώτα; Θα το διάβαζα σαν παραμυθάκι στο κρεβάτι, και τις 2064 σελίδες του, αν τους μεταμόρφωνε σε κολοκύθα), απλούστατα επειδή δεν είναι πάντα γενναίοι, αποφασιστικοί και ψηλοί βράχοι απέναντι στις δυσκολίες. Βλέπετε, κατά καιρούς λιποψυχούν αυτοί οι άντρες. Εξού και τα μικρά γράμματα. Κι είναι αυτοί που κλαίνε. Κι οι Μπαμπινιωτικοί, οι ΑΝΤΡΕΣ, αποκαλούνε αυτούς τους άντρες, γυναίκες. Όμως δεν πειράζει, ο Καζαντζίδης απαντάει: «Όσοι δεν πόνεσαν, άσ’τους να λένε.».
Έχουμε, λοιπόν, αυτές τις δύο κατηγορίες αντρών. Τώρα, όσο για το ποια υπερτερεί της άλλης, έστω αριθμητικά, αυτό δεν το γνωρίζω. Θέλω να πιστεύω πως οι Μπαμπινιωτικοί είναι στην πραγματικότητα πολύ λίγοι, απλούστατα διότι όλοι κατέχουμε την ίδια συναισθηματική προοπτική και πολύ αμφιβάλλω αν κάποιος θα μπορούσε να παραμείνει ΑΝΤΡΑΣ μπροστά σε οποιαδήποτε δυσκολία (θυμίζω ότι βασίζω τις όλες σκέψεις μου σε θέματα καρδιάς – έτσι την έχω δει). Εγώ πάντως ανήκω στη δεύτερη κατηγορία, άρα να ένας λιγότερος ΑΝΤΡΑΣ κι ένας παραπάνω άντρας.
«Κι όμως κυρία μου, κι οι άνδρες κλαίνε». Α ρε Στελλάρα, τι μας τραγούδησες, σε πόσα ταξίδια της ψυχής και του νου ήσουν οδηγός μας. Και οι άντρες κλαίνε... Δεν είναι υποτιμητικό, γιατί να είναι άλλωστε; Επειδή έτσι το θέλει η κοινωνία και το όποιο λεξικό; Μήπως χάνεται η αξιοπρέπεια του άντρα (ναι, πλέον μιλάω για τους άντρες με τα μικρά γράμματα); Ίσως να καταπιέζεται ο εγωισμός του, αλλά όχι κι η αξιοπρέπειά του. Και το να ρίχνεις τον εγωισμό σου, είτε για να προβείς σε κάποιες ενέργειες που προστάζει η καρδιά κι όχι η λογική, είτε για να θρηνήσεις και να αναπολήσεις και ίσως και να διεκδικήσεις κάτι που ίσως πλέον είναι μακριά, έτσι απλά επειδή το νιώθεις, δεν είν’ κακό, δεν είν’ καθόλου κακό. Εγωισμό έχουμε όλοι οι άνθρωποι μέσα μας έτσι κι αλλιώς, αν καταπιεστεί και λίγο και επιτρέψουμε στην καρδιά να ακολουθήσει τα μονοπάτια που ποθεί, δε σημαίνει ότι θα εξαφανιστεί κι ο εγωισμός. Εκεί είναι, σε κάποια φάση θα επιστρέψει, ίσως πιο μικρός, ίσως και πιο μεγάλος. Άλλο αξιοπρέπεια όμως, κι άλλο εγωισμός. Να και μία ουτοπική σκέψη, φανταστείτε πως θα ήταν ο κόσμος αν δεν φερόμασταν όλοι εγωιστικά, έστω ο καθένας στο βαθμό του. «You may say that I’m a dreamer, but I’m not the only one», John Lennon. Εντάξει, δεν είναι και Στέλιος, Γιαννάκης είναι.
Και οι άντρες κλαίνε... Αν αυτό με υποβιβάζει από την κατηγορία των ΑΝΤΡΩΝ στην κατηγορία των αντρών, τότε δεν έχω κανένα πρόβλημα. Ούτως ή άλλως, εκεί με συγκαταλέγω. Στους αδύναμους αγαπησιάρηδες που προφανώς είναι και κλαψιάρηδες, απλά επειδή λιποψυχούν κατά καιρούς και λυγίζουν σε κάποιες δυσκολίες, και δεν είναι πάντα γενναίοι στη ζωή, αντίθετα απ’ότι θα τους ήθελε η κοινωνία. Επειδή μ’αρέσει να ακούω τραγούδια και να ταυτίζομαι με τους στίχους τους, θα πω απλά ότι ο Χρήστος Θηβαίος, με στίχους του Μάνου Ελευθερίου, το τραγούδησε αυτό το νόημα: «Άλλοι νομίζανε πως ήμουνα μεγάλος κι από σπουργίτι θα γινόμουνα αετός.». Η κοινωνία θέλει τους άντρες μεγάλους, ΑΝΤΡΕΣ.
Τώρα που το καλοσκέφτομαι, ίσως οι ΑΝΤΡΕΣ να αντιπροσωπεύουν ένα προσωρινό στάδιο από το οποίο περνούν και οι ίδιοι οι άντρες. Το στάδιο όπου η καρδιά ανασταίνεται κι επαναλαμβάνει την όλη διαδικασία των αισθημάτων. Για να αναστηθεί η καρδιά, πρέπει να αναγκαστεί να αντιμετωπίσει επιτέλους αυτή τη δυσκολία και έστω κι αν είχε πέσει προηγουμένως, να υψωθεί πλέον, αργά ή γρήγορα, σαν ψηλός βράχος απέναντί της. Ίσως και να θεωρείται και γενναιότητα αυτό. Ίσως να μην ισχύει κανένα από τα δύο όμως, και απλά να είναι η εισπνοή μιας βαθιάς ανάσας (πολλών μάλλον), ακολουθούμενης από μίας εκπνοής συμβιβασμού και απο μίας ακόμη εισπνοής ενός βήματος, δειλού γι’αρχή, μπροστά στη ζωή. Το σίγουρο είναι ότι οι άντρες δε σημαίνει ότι είναι μαλθακοί επειδή κλαίνε σε κάποια φάση όταν λυγίζουν. Αυτές οι φάσεις χάνονται στον αέναο κύκλο της ζωής και απλά εμφανίζονται ξανά υπό άλλες μορφές. Κύκλος είναι, με ενδεχομένως το στάδιο του ΑΝΤΡΑ σ’ένα από τα σημεία του.
Και οι άντρες κλαίνε... Τις προάλλες, συζητούσαμε με ένα φίλο, ο καθένας για τα δικά του. Εύθυμος άνθρωπος, αισιόδοξος, ολοκληρωμένος χαρακτήρας. Ξαφνιάστηκα όταν γύρισε και μου είπε «Ένα βράδυ, αποκοιμήθηκα με το κλάμα. Δεν έχω ιδέα πώς μου ήρθε, αλλά δεν άντεξα και άρχισα να κλαίω και να κλαίω μέχρι να αποκοιμηθώ.». Ίσως αυτά να μην ήταν τα ακριβή του λόγια, αλλά αυτό ήτανε το νόημα τους για το γεγονός εκείνης της βραδιάς που μου εκμυστηρεύτηκε. «Τυχερός είσαι, φίλε μου,», του απάντησα, «εγώ μετράω χρόνια και χρόνια από την τελευταία φορά που έκλαψα πραγματικά...».
Μήπως τελικά υπέκυψα στα στερεότυπα της κοινωνίας, πνίγοντας τα δάκρυα; Μέσα μου κλαίω, ναι, αλλά πού είναι τα δάκρυα; Είμαι σίγουρος οτι αν έκλαιγα πραγματικά, βγάζοντας όλη τη θλίψη από μέσα μου, τα πράγματα θα ήταν καλύτερα. Όχι όμως, δεν το κάνω, μάλλον επειδή υπέκυψα στα στερεότυπα, ή έστω σε ένα μέρος τους. Στο μέρος όπου αναγκάζεσαι να πνίγεις τα δάκρυα, και να κρύβεις όσο καλά μπορείς τη θλίψη σου, μαζεύοντας τα πάντα σε μια γωνιά της καρδιάς, ελπίζοντας ότι δε θα παραγεμίσει κάποια μέρα και ξεπηδήσουν ένα σωρό αισθήματα. Άτιμη κοινωνία (και Μπαμπινιώτη)...
Μπας και δεν υπάρχουν καν ΑΝΤΡΕΣ, αλλά μονάχα άντρες που υποδύονται το ρόλο ενός ΑΝΤΡΑ; Αν ισχύει αυτό, τότε όλοι άντρες είναι, και δεν υπάρχουν ΑΝΤΡΕΣ. Όσον αφορά εμένα, έστω κι αν δεν μπορώ πλέον να επιτρέψω στον εαυτό μου να κλάψει με πραγματικό δάκρυ, δεν μπορώ να υποδυθώ, απλώς βγάζω το κλάμα με διαφορετικούς τρόπους (ένας από αυτούς είναι και αυτό το blog!). Άρα κατ’εμένα, στην περίπτωση όπου υπάρχουν όντως και οι δύο κατηγορίες, παραμένω άντρας, με μικρά γράμματα. Και αυτοί οι άντρες κλαίνε, είτε με τον ένα είτε με τον άλλο τρόπο. Κι αυτοί που κλαίνε, στην πραγματικότητα είναι αυτοί που αξίζουν τα κεφαλαία γράμματα. Είναι ΑΝΤΡΕΣ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου